شناخت کاربرد ها، مزایا و ریسک ها

بنزو دیازپاین دسته ای از داروها می باشند که به عنوان عامل پریشانی سیستم عصبی اصلی شناخته می شوند و برای درمان یک سری از اختلالات روانی و سایر شرایط درمانی، همانند بی خوابی و ترک الکل کاربرد دارد.


بنزو دیازپاین ازطریق افزایش واکنش مغز نسبت به انتقال دهنده های عصبی عمل می کند که به صورت اسید گاما – آمینو باتریک (gaba) شناخته می شوند.

بنزو دیازپاین تحریک پذیری سیگنال های عصبی موجود در مغز را کاهش می دهد و منجر به تقلیل واکنش های فیزیولوژیکی و عاطفی خاصی می شود

در حالی که بنزو دیازپاین در درمان شرایط خاص کاربرد دارد، ولی می تواند یک سری تاثیرات جانبی هم داشته باشد که شامل خواب آلودگی، کاهش شهوت جنسی، و نبود هماهنگی می باشد.

استفاده بلند مدت از این دارو می تواند به علائم رفتاری معکوس و وابستگی به دارو منتهی شود.


رایج ترین بنزو دیازپاین هایی که تجویز می شوند، عبارتند از:


• زاناکس (آپروزولام)

• کلونوپین (کلونزپام)

• ولیوم (دیازپام)

• آتیوان (لوراز پام)

• هالسیون (ترایزولام)


کاربرد ها


بنزو دیازپاین ها یک سری ویژگی هایی دارند که آنها را به داروهای مفید و موثر در درمان یک سری از شرایط سلامتی تبدیل کرده است.

آنها می توانند به عنوان شل کننده ماهیچه و ضد تشنج به کار برده شوند و همچنین تاثیرات مسکن (ریلکس کننده)، خواب آوری (نشان دهنده خواب) و انکسیولین (ضد اضطراب) را هم دارند.


مهمترین کاربردهای بنزو دیازپاین ها مربوط به موارد زیر می باشند:


• در برخی مواقع، علائم ترک الکل می تواند از طریق یک دوره کوتاه مدت بنزو دیازپاین ها درمان شود، هر چند که واکنش افراد مختلف نسبت به آن متغیر می باشد.

به دلیل وجود ریسک مربوط به وابستگی دارویی، معمولا این دارو برای بیش از چند هفته تجویز نمی شود.


• حملات صرع (غش) می تواند با استفاده از کلونوپین، والیوم، و یا آتیوان کنترل شود.

کلونوپین دارای واکنش ضد تشنجی قوی می باشد، والیون کاربرد سریع تری دارد و آتیوان واکنش طولانی مدت تری دارد.


• اختلال اضطراب عمومی (gad) می تواند از طریق بنزو دیازپاین ها درمان شود، هر چند که این داروها در به دست آوردن کنترل بلند مدت، کارایی کمتری دارند.

به همین دلیل، این داروها نباید برای دوره بیش از دو تا چهار هفته ای به کار گرفته شوند، چرا که ریسک وابستگی به این داروها وجود دارد.


• بی خوابی می تواند از طریق استفاده کوتاه مدت از بنزو دیازپاین ها درمان شود، ولی در صورت استفاده بیش از حد منجر به افزایش مریضی فرد می شود.

باید از استفاده بلند مدت این دارو، به شدت پرهیز کرد.


• اختلال وحشت زدگی می تواند با استفاده از بنزو دیازپاین ها به طور مناسبی درمان شود، چرا که این داروها علائم اضطرابی را سریع تر از داروهای ضد افسردگی، رفع می کند و این یک عامل مهمی برای افرای است که وحشت زدگی های شدید و ناتوان کننده را تجربه می کنند.


سایر کاربردهای این دارو شامل ایجاد آرامش قبل از عمل جراحی و یا فرآیند معالجه و درمان اسپاسم های عضلانی یا الگوهای خواب غیر نرمال می باشد


تاثیرات جانبی


بیشتر تاثیرات جانبی بنزو دیازپاین ها مربوط به تاثیرات افسردگی دارو می باشد که بر روی سیستم عصبی اصلی می گذارد.


تاثیرات جانبی رایج این دارو ها عبارتند از:


• یبوست

• اسهال

• کسالت

• خشکی دهان

• مشکلات نعوظ

• خستگی

• نقص در مهارت های حرکتی و هماهنگی

• از دست دادن اشتها

• شهوت جنسی پایین

• ضعف ماهیچه ها

• از دست دادن حافظه کوتاه مدت و نقص در شناخت

• سخنان تهمت آمیز


استفاده بلند مدت می تواند منجر به بدتر شدن تاثیرات جانبی شود و در برخی موارد، دارای تاثیرات کاملا متناقضی باشد (به این معنا که تاثیرات داروها در صورت استفاده مستمر، مخالف با تاثیرات این داروها در مراحل اولیه می باشد).

برخی از این تاثیرات جانبی می تواند یک تاثیر منفی بر روی وضعیت روانی و رفتار شما داشته باشد و منجر به یک درک متفاوت و نادرست از خودتان، محیط شما و روابط شما شود.


تاثیرات بلند مدت می تواند شامل موارد زیر باشد


• اضطراب زیاد

• اگرو فوبیا (ترس از مکان های عمومی)

• آنهدونیا (ناتوانی برای احساس لذت)

• افسردگی

• ناتوانی در تفکر منسجم

• از دست دادن شهوت جنسی

• فوبیا های اجتماعی

وابستگی و ترک


بنزو دیازپاین ها به دلیل ریسک شان در اعتیاد فیزیکی و روان شناختی، به عنوان تجویز های دارویی iv دسته بندی می شوند.

به همین دلیل، این داروها معمولا برای بیش از دو تا چهار هفته تجویز نمی شوند.

در زمانی که بنزو دیازپاین ها برای یک دوره طولانی تری به کار برده شوند، می توانند به وابستگی و رواداری از این داروها منجر شوند، بدین معنا که بدن به منظور به دست آوردن همان تاثیرات دارویی، به میزان بیشتری از دارو نیاز خواهد داشت.


در صورت استفاده بیش از حد از بنزو دیازپاین ها و متوقف کردن ناگهانی آن، احتمال ایجاد علائم ترک این دارو وجود دارد.

به منظور اجتناب از این وضعیت، دوز استفاده از این دارو باید به تدریج کاهش یابد تا علائم ترک آن به حداقل برسد. علائم ترک این دارو عبارتند از:


• گرفتگی عضلانی ورید های شکمی

• یک درک غیر واقعی از واقعیت

• سردرگمی و ناتوانی در تعیین موقعیت خود

• افسردگی

• توهم

• افزایش حساسیت به روشنایی

• افزایش حساسیت به درد

• افزایش حساسیت به صدا

• بی خوابی

• بی تابی

• گرفتگی عضلات

• تهوع و استفراغ

• حالت عصبانی

• پارانویا (جنون ایجاد سوء ظن شدید و هذیان گویی)

• عرق کردن بیش از حد

• صرع و تشنج

• تپش قلبی (ضربان قلب سریع)

• احساس خارش، سوزش و پوسته شدن دست

• لرزش


علاوه بر وابستگی، موارد زیادی وجود دارد که می توانند همراه با بنزو دیازپاین ها ایجاد شوند و به اوور دوز اتفاقی و حتی مرگ منجر شوند.


الکل و تسکین دهنده های درد شبه افیونی، که هر دو آنها به عنوان عامل پریشانی سیستم عصبی مرکزی عمل می کنند، می توانند تاثیرات مربوط به بنزو دیازپاین ها را تقویت کنند.


استفاده از این داروها به همراه هم، می تواند عملکرد قلبی و تنفس را تا جایی کاهش دهد که به توقف کامل آنها منجر شوند.

به همین دلیل، بنزو دیازپاین ها هیچ وقت نباید به همراه الکل، داروهای شبه افیونی و سایر انوع بنزو دیازپاین مصرف شوند.


موارد عدم استفاده


وضعیت هایی وجود دارد که استفاده از بنزو دیازپاین های ممنوع شده است. چند مورد مهم از آنها عبارتند از:


• در صورتی که شما دارای یک اختلال تنفسی باشید، باید از مصرف بنزو دیازپاین ها اجتناب کنید، چرا که این داروها می توانند منجر به ایجاد نقایصی در تنفس شما شوند و حتی ممکن است که فرد در یک وضعیت بحرانی قرار بگیرید.

موراد مربوط به این اختلال ها عبارت است از برنشیت، تنگی نفس در هنگام خواب، ضعف عضلانی، و اختلال ریوی و مسدود کننده مزمن.


• بنزو دیازپاین های به عنوان داروهای گروه d و یا گروه x دسته بندی می شوند (بدین معنا که می توانند بر روی جنین تاثیر گذار باشند) و در طول دوره بارداری باید از آنها پرهیز شود.


هر چند که ریسک های گزارش شده مربوط به شکافتگی دهان نسبتا پایین است (0.07 درصد)، ولی این دارو می تواند منجر به علائم نرمی نوزاد شود که مشخصه آن ضعف و حالت ارتجاعی استخوان می باشد.


• بنزو دیازپاین ها نباید در افراد دارای اختلالات شخصیتی (همانند اختلال شخصیتی حدی و یا اختلال استرس بعد از آسیب) به کار برده شود، چرا که این داروها می توانند وضعیت علائم اختلال شخصیتی را وخیم تر کنند.


• بنزو دیازپاین نباید در افراد دارای افسردگی به کار برده شود، چرا که منجر به افزایش احتمال خود آسیب زنی و خود کشی می شود.


• بنزو دیازپاین نباید در افراد مسن به کار برده شود چرا که منجر به افزایش ریسک وابستگی و افزایش حساسیت به تاثیرات جانبی دارو می شود (تاثیرات جانبی شامل از دست دادن حافظه، هماهنگی معیوب و از دست دادن شناخت می باشد).

ترجمه و گردآوری : دکتر یاسر دادخواه